Baş dönmesi ve dengesizlik iki farklı kavramdır. Vertigo kavramı daha çok baş dönmesini tarif etmek için kullanılır (çevrenin ve/veya kişinin kendisinin dönmesini) Çok büyük çoğunlulukla iç kulak hastalıklarının neden olduğu bir durumdur. Vertigo denen gerçek baş dönmesi tarif edildiğinde genellikle bulantı ve kusma da vardır.
Denge Nasıl Sağlanır: Bu konuda rol oynayan organ ve sistemler arasında beyin, omurilik, iç kulak , gözler, eklem ve kaslar sayılabilir. Bu organları etkileyen herhangi bir hastalık baş dönmesi ile birlikte doğal olarak sadece bir branş uzmanı tarafından değerlendirilemez. başlangıçta KBB ve Nöroloji doktorları muayene etsede göz, dahiliye veya fizik tedavi branşlarında da muayene olmak gerekebilir.
Ne Gibi Şikayetler Hissedilir: her hasta tarafından farklı anlatılır.yer ayağımın altından kayıyor, kafamın içi boşalıyor, gözlerim kararıyor açıklamalar sık duyulur. Kulak hastalıklarına bağlı baş dönmelerinde bereberinde kulak çınlaması, işitme azlığı, kulakta basınç hissi, bulantı-kusma, kulak akıntısı ve gözlerde anormal hareketler saptanabilir. Nörolojik hastalıklara bağlı baş dönmelerinde ise baş ağrısı, uyuşmalar, felçler, göz hareketlerinde anormallikler olabilir.
Baş dönmesi ve dengesizlik yapan belli başlı hastalıklar
1- Kulağa bağlı nedenler:
Tüm gerçek vertigoların % 70’inden sorumlu olan organdır. Meniere hastalığı, pozisyonel vertigo, kulağın akıntılı kronik hastalıkları,viral bir enfeksiyon sonrası denge sinirinin etkilenmesine bağlı kulak hastalıkları, iç kulağa daha az kan gitme durumu.
2- Travmalar:
Kafatasında meydana gelen, bir kırık sonrasında aşırı kısıtlayıcı bir vertigo ile beraber bulantı ve kusma oluşabilir. Hasta başını en ufak şekilde oynatsa bile belirgin bir baş dönmesi atağı geçirebilir.
3- Enfeksiyon:
Şiddetli gribal enfeksiyonlar sonrası kulak kaynaklı baş dönmeleri meydana gelebilir. 4- Nörolojik hastalıklar: Multipl Skleroz,çeşitli beyin tümörleri, Parkinson hastalığı vb.
5- Alerjik nedenler:
ilkbahar ve sonbahar aylarında, alerjik bünyeli insanlarda polen ve alerjik vertigo atakları oluşabilir.
6- Servikal nedenler:
İleri boyun fıtıkları haricinde baş dönmesi yapmazlar. baş dönmesi ve denge hastalıkları tıbbi açıdan bir ekip çalışması gerektirir. (odyometrik testler, elektronistagmografi, elektroensefalografi ) hastalığın yeri ve ismi konusunda net cevaplar almamız mümkündür. Baş dönmesini azaltmak için önlemler mevcuttur Örneğin Meniere hastası olan bir kişinin stresli ortamlardan, alkolden, kafeinden, aşırı tuzlu yiyeceklerden uzak durması gerekir. Benin Paroksismal Pozisyonel Vertigo (BPPV)’ani baş hareketlerinden kaçınması gerekir. araba kullanmak, tehlikeli bir alet kullanmak,dikkat isteyen bir iş yapmada uzak durmaktır.
Muayenede Ne Görülür:
Baş dönmesi iç kulaktaki bir hastalığa bağlı genellikle kulak muayenesinde bir problem görülmez. orta kulak iltihaplarının iç kulağı etkilemesine bağlı baş dönmesi olabilir .
Ne Gibi Tetkikler Yapılır:
Eğer muayene sonucunda kulakla ilgili bir hastalık olmadığı kararına varılırsa doktorunuz sizi diğer branşlara sevkedecektir. Buna karar verirken bazı tetkikler genellikle yapılır. Bu tetkikler arasında en sık başvurulan odiometri adı verilen ve test uygulanır. Bilgisayarlı tomografi veya manyetik resonans (MR) tetkiki yapılabilir. Testlere bazı kan tahlilleri de eklenebilir. Bu gibi testler genellikle tümör gibi daha ciddi problemleri ekarte etmek için uygulanır.
Nasıl Tedavi Edilir:
Baş dönmesi kendisi bir hastalık olmayıp başka hastalığın belirtisi olduğu için öncelikle asıl sebebin tedavisi gerekir. Kulak hastalıklarına bağlı baş dönmeleri (tümörler hariç) genellikle kısa ya da uzun zamanda kendiliğinden ortadan kalkmaktadır. Çünkü diğer kulak zaman içinde hasta kulağın problemini kompanse etmektedir. Bu bazen 6 ay ya da 1 yıla kadar uzayabilir. Baş dönmesi eğer pozisyonel baş dönmesi (BPPV) ise bunun tedavis Epley manevrası denen bazı hareketlerle olmaktadır. Bu hareketler iç kulaktaki bazı partiküllerin yerine oturmasını sağlamaktadır. Diğer sebeplerde ilaç tedavisi kullanmak gerekir. Baş dönmesi şiddetli olan hastalar bazen serum takılıp hastaneye yatırmak gerekebilir. Tümörlere bağlı baş dönmelerinin tedavisi tümörün çıkarılmasıdır yani ameliyattır. İlaç tedavisine cevap vermeyen Meniere hastalığı nda da bazen ameliyat yapılır.
