Obsesif Kompulsif Bozukluk
Kişinin yaşam kalitesini bir hayli düşüren, halk arasında takıntı hastalığı olarak bilinen, takıntılı düşüncelerin günlük yaşamımızı etkileyecek, günlük aktivitelerimizi kısıtlayacak düzeye gelmesi durumunda Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) adı verilen bir ruhsal bozukluk akla gelmelidir.
OKB, obsesyon adı verilen takıntılı düşünce, fikir ve dürtüler ile kompulsiyon adı verilen yineleyici davranışlar ve zihinsel eylemlerden oluşan bir ruhsal bozukluktur.
Kişinin istemi dışında aklına gelen imgelere, zihninden uzaklaştıramadığı takıntılı düşünce ve dürtülere obsesyon denir. Kişi bu düşüncelerin mantıkdışı olduğunu değerlendirebilir ancak bu düşüncelerin yarattığı yoğun sıkıntı halinden zihnini uzaklaştıramaz. Bu takıntılı düşüncelerin verdiği rahatsızlığı gidermek için kişinin kendini yapmak durumunda hissettiği zihinsel ya da davranışsal eylemlere ise kompulsiyon denir. Kişi aklından geçen rahatsız edici düşüncelerin gerçekleşmeyeceğini ya da mantıksız olduğunu bilse dahi bu davranışları sergilemenin önüne geçemez ve etrafındaki kişilere bu düşünceleri söylemekten çekinir. Obsesif kompulsif bozukluk yaşayan kişilerde sık görünen obsesyon ve kompulsiyonlar:
Bulaşma obsesyonu ve temizlik kompulsiyonu
Kişinin bedeninin ve giysilerinin kir, mikrop, toz gibi etkenler; kimyasal maddeler, deterjanlar, zehirler ile idrar, gaita ve diğer beden salgıları ile bulaşacağına ilişkin takıntıları ve bu takıntıların yarattığı sıkıntıyı gidermek için yaptığı davranışlardır.
Kuşku obsesyonu ve kontrol kompulsiyonu
En sık görülen obsesyon ve kompulsiyonlardandır. Kişi gaz ocağı, kapı, kilit gibi nesnelerin açık kalmış, ütü vs. elektrikli aletlerin fişlerinin prizde takılı kalmış olabileceğinden kuşku duyar (kuşku obsesyonu) ve emin olmak için tekrar tekrar kontrol etme gereksinimi duyar (kontrol kompulsiyonu). Bu kuşku ve kontroller yaşamın birçok alanında kendini gösterebilirler.
Cinsel içerikli obsesyonlar
Zaman zaman OKB’li hastalarda kendine, yaşına, toplumdaki yerine hiç yakıştıramadığı bir biçimde kendini gösteren cinsel içerikli inatçı düşünceler bulunur.
Dini içerikli obsesyonlar
Dini inançları yoğun yaşayan toplum kesimlerinde sık görülen bir obsesyon türüdür. Kişi kendini inanç ve görüşlerine tam karşıt bir biçimde ve çok yoğun sıkıntı yaratacak şekilde dini içerikli takıntılı düşünceleri düşünmekten alıkoyamaz.
Simetri/düzen obsesyon ve kompulsiyonları
Simetri gereksinimi ve düzen takıntıları da sık görülen belirtilerdendir. Kişinin tüm yaşamında simetri gereksinimi ve düzenlilik hakimdir.
Dokunma kompulsiyonları
Zaman zaman bazı OKB’li hastalar bazı davranışları yapmadan önce kendilerince önemsedikleri bir eşyaya dokunma gereksinimi duyarlar.
Sayma kompulsiyonları
Bazı OKB’li hastalar herhangi bir günlük aktiviteyi belirli bir sayıya kadar saymadan yaparsa işinin rast gitmeyeceğini düşünerek sayma davranışında bulunurlar.
Biriktirme ve saklama kompulsiyonları
Sık görülen kompulsiyon türüdür. Kişi “ileride gerekli olabilir” şeklinde bir düşünce ile gerekli olmayacak eşyaları bile biriktirebilir / saklayabilir.
Kişinin yaşamının her alanını yoğun bir biçimde etkileyen, işlev kayıplarına yol açan bu hastalığın yapılan araştırmalar sonucu biyolojik, ailesel yatkınlık, çocukluk dönemi örselenmeleri, kişilik özellikleri ve çevresel faktörler ile ilişkili olabileceğini ve her 100 kişiden 2-3’ünde görüldüğü saptanmıştır. Bahsettiğimiz bu tür takıntılı düşünceler ve yineleyici davranışlar kişinin günlük işlevlerini ve ilişkilerini aksatacak düzeyde etkiliyor ise bir uzman desteği almak gerektiği düşünülebilir.
